Updates op dit artikel aan het einde

In 2001 schreef ik in mijn column in het Nederlandse Linux News over mijn idee dat de nederlandse overheid zou communiceren op basis van open standaarden. Nu is een mooi moment om terug in de tijd te gaan en te lezen wat ik toen schreef.

De originele tekst luidt als volgt:

“Column: Linux in het bedrijf

Het gaat goed met Linux in Nederland! Maar, gaat het wel zo goed met Open Source in Nederland? Okay, toegegeven, Linux draait soms in het hart van bepaalde historische multinationals, maar hoe gaat het er verder mee? Ook toegegeven, de Vereniging Open Source Nederland start in september een grote Open Source voorlichtingscampagne mede dankzij een bijdrage van het ministerie van Economische Zaken. Maar in Duitsland ligt bij het hele bedrijfsleven al zo’n 3 maanden een 56 pagina grote full-color brochure die voorlicht over de voor- en nadelen van Open Source software. Bijna hilarisch is daarin de kostenvergelijking tussen Linux en ‘een ander besturingssysteem’. Wacht, laat ik een hint geven. Dat andere besturingssysteem wordt inclusief 5 client access licenses verkocht. Begint er al een lampje te branden? Hoe leuk we toch in eigen land bezig zijn, er is nu wel sprake van een lichte achterstandssituatie. Per slot van rekening moet hier de eerste brochure nog gedrukt worden.

Maar kijk ook eens naar het onderwijs. Leren we onze kinderen om met een specifiek produkt om te gaan dat er, tegen de tijd dat ze afstuderen, weer heel anders uit zal zien? Of leren we ze algemene IT vaardigheden voor een wereld waarin de computer in toenemende mate een rol speelt? Probeer een onderwijzer maar eens te wijzen op het bestaan, dus nog niet eens op de mogelijkheden (!), van Open Source software. Als we bedenken dat een onderwijzer iemand is die er plezier in schept om vele jaren lang hetzelfde verhaal te vertellen kunnen we misschien stellen dat veranderingsbereidheid niet zijn sterkste karaktertrek zal zijn (dat geeft niks, elk soort werk kent een eigen karakter profiel dat daar het beste bij past). Als we daaraan toevoegen dat zo iemand dag in dag uit wordt geconfronteerd met jeugd die hem (of haar) links en rechts inhaalt met gameboys, mp3’s, en wat dies meer zij dan krijgen we al gauw het beeld van iemand die al lang blij is dat hij (of zij) een eenvoudig briefje kan maken in de eerste (en meestal niet de beste) tekstverwerker. Ondertussen verschijnt het Kennisnet in Nederland dat alle scholen toegang geeft tot internet en informatie. Hoe zorgen we nu voor een goede automatisering van al die scholen? Waarom alle scholen niet voorzien van open source systemen en dus ook de desktop? Goedkoop, veilig (ook belangrijk om de kwaadwillende scholier te ontmoedigen), en last but not least, ideaal om via een netwerk beheerd te worden. Stop wat IT pieken van een paar scholen bij elkaar, huur een goede IT-er in (die komen tegenwoordig bij bosjes met Linux kennis van de HBO’s af) en laat deze een regio beheren. Dan kunnen de lokale systeembeheerders zich vervolgens gaan bezighouden met waar zij goed in zijn. Welke functionaliteiten gaan we aanbieden of collectief (laten) ontwikkelen?

Of wat dacht u van ‘de wet op de open document standaard’?. Om niet langer afhankelijk te zijn van externe softwareleveranciers heeft de Nederlandse Overheid in het voorjaar van 2004 ‘de wet op de open document standaard’ aangenomen. Door de toenemende afhankelijkheid van de samenleving van digitale bestanden was een situatie met effectief een algemeen geldende, extern en buiten de invloedsferen van de overheid beheerde en innovatieremmende standaard niet langer verantwoord. De wet voorziet in de oprichting van een klein overheidsbureau dat, in samenwerking met andere lidstaten van de EU binnen korte tijd een open document standaard zal publiceren. In eerste instantie wordt daarbij gedacht aan een op XML gebaseerd bestandsformaat met daarbinnen containers die zowel toekomstige uitbreidbaarheid als ondersteuning van oudere versies mogelijk maakt. Vervolgens dienen alle overheidsorganen binnen 2 jaar na publicatie deze standaard te hebben overgenomen in al hun IT werkzaamheden en uitingen. Op deze wijze hoopt de Nederlandse Overheid dat de markt zijn werk zal doen en verschillende partijen zullen ontstaan die deze standaard in hun software produkten ondersteunen. Alle aangeboden produkten zullen kosteloos worden getoetst door eerder genoemd bureau op het correct ondersteunen van de standaard. Alleen goedgekeurde produkten komen in aanmerking voor aanschaf door de overheid. Mede hierdoor zal de digitale duurzaamheid (het vermogen om over 200 jaar nog oude bestanden te kunnen raadplegen) gewaarborgd zijn. Diverse partijen en produkten zoals OpenOffice, Abiword, Koffice en de Free Software Foundation hebben ondersteuning van de standaard reeds toegezegd. Verwacht wordt dat heersende marktpartijen uit vrees de Europese overheid als klant te verliezen ook overstag zullen gaan”.

Ach, soms droom ik wat en denk ik dat dit soort zaken haalbaar is. Who am I kidding?”

Update 1: In november 2002 diende Kamerlid Kees Vendrik van GroenLinks een motie in waarin het kabinet de opdracht meekreeg om voor eind 2006 open source software en open standaarden in de publieke sector in te voeren.. De motie-Vendrik werd unaniem aanvaard.

Update2 : Op 11 oktober 2016 zijn we een stapje verder gekomen toen een motie van Astrid Oosenbrug om dit in wet te verankeren werd aangenomen.